Geschiedenis

HET PALET VANAF 1947  

In het Zwolle van na W.O.II bestond geen vereniging van beeldende kunstenaars, geen enkele min of meer officiële expositiegelegenheid en ook was er geen enkele vorm van algemeen toegankelijk kunstonderwijs. Een aantal kunstenaars, beroeps en amateur, wilden daarin een radicale verandering brengen.

DE OPRICHTING
Op 18 april 1947 werd de ‘Vereniging van beoefenaars van beeldende kunst Het Palet’ opgericht. Op de presentielijst van de oprichtingsvergadering staan 23 handtekeningen van de initiatiefnemers (o.a. van de in die tijd bekende Zwolse beeldend kunstenaar Han Douma), die in het nu niet meer bestaande Hotel Peters aan de Grote Markt bijeengekomen waren.
De bedoeling van de oprichters was om hen, die beroepsmatig of als amateur beeldende kunst beoefenden, met elkaar in contact te brengen en ook samen beeldend bezig te zijn op een vaste avond in de week. Daarnaast wilden ze publiekelijk belangstelling voor de beeldende kunst wekken door het organiseren van exposities, lezingen en excursies.

GYMNASIUM CELEANUM
Met grote voortvarendheid ging men aan de slag. Vanaf juni 1947 vonden wekelijks op de donderdagavond de teken- en schilderbijeenkomsten plaats in het tekenlokaal van het Gemeentelijk Gymnasium ‘Celeanum’ aan de Veerallee.
Nog altijd is de donderdagavond de ‘clubavond’ van Palet.
Al in december 1947 was er een ledententoonstelling in het toenmalige gebouw van de IJsselcentrale.

INTREK IN HET HOPMANSHUIS
Een jaar na de oprichting, op 22 april 1948, kon de vereniging door medewerking van Gemeente Zwolle de 2e verdieping van het Hopmanshuis betrekken, tegen een geringe huurprijs. Niet lang daarna kwam daar nog bij: de benedenverdieping (werd door Palet-leden ingericht als expositieruimte) en enkele jaren later de zolderverdieping (werd bar- en ontmoetingsruimte).
Tot halverwege 1968 is het Hopmanshuis de huisvesting van Palet geweest.

Dankzij de beschikking over een eigen huisvesting voelden de oprichters van Palet zich in staat om de andere doelstellingen te realiseren, daarbij voor ogen een wenkend visioen: het Hopmanshuis als een landelijk bekend centrum van kunst en cultuur voor Zwolle en omstreken.
Achteraf gezien bleek dat een veel te hoog gegrepen ideaal .

KUNSTONDERWIJS
Intussen ging op de 2e verdieping van het Hopmanshuis vanaf 1 december 1949 de ‘Kunstschool Het Palet’ van start. Daarmee speelde Het Palet in op een grote behoefte aan toegankelijk onderwijs in verschillende soorten van beeldende kunst. De eerste docenten waren m.n. Stien Eelsingh, Piet Zwiers (tekenen en schilderen), Bé Thoden van Velzen (boetseren en beeldhouwen) en Chris Jansen (reclametekenen en de opleiding akte L.O.-tekenen).
Het door Het Palet georganiseerde onderwijs heeft het, ondanks conflicten, ondanks organisatorische en vooral financiële problemen, uitgehouden tot midden jaren ’60.

Doordat de Gemeente Zwolle steeds meer het belang van algemeen kunstonderwijs is gaan inzien en met subsidies over de brug kwam is het tenslotte helemaal door de Gemeente overgenomen.
Het huidige Centrum van de kunsten De Muzerie gaat dus eigenlijk rechtstreeks terug tot de Kunstschool, initiatief van de eerste generatie Palet-leden.

STICHTING HET HOPMANSHUIS
Eind december 1949 kwam ook de Stichting Het Hopmanshuis tot stand met als doel: de benedenverdieping geschikt te maken en geschikt te houden voor tentoonstellingen, en vooral het organiseren ervan (in overleg met en met steun van landelijk bekende musea en instellingen voor kunst en cultuur). Vanaf begin 1950 heeft de stichting zich ingespannen belangwekkende (en dus ook min of meer kostbare) tentoonstellingen naar Zwolle te halen. Aanvankelijk lukte dat wel maar uiteindelijk liep het – helaas – stuk op de afkeuring van de locatie voor dit soort tentoonstellingen.
Niettemin heeft Zwolle, ook door dit initiatief van de eerste generatie Palet-leden, een tentoonstellingstraditie gekregen. Hoewel afgekeurd voor tentoonstellingen van nationale en internationale allure, bleef de benedenverdieping wel als tentoonstellingsruimte fungeren. Talrijk waren in de 50er en 60er jaren de exposities in het Hopmanshuis – niet uitsluitend van werk van Palet-leden.

DE ZOMEREXPOSITIES
Het jaarlijkse hoogtepunt in het bestaan van de vereniging is de intussen vanaf de jaren ’60 traditie geworden jaarlijkse presentatie van Palet, d.m.v. een groepstentoonstelling midden in de zomertijd. Aanvankelijk nog op wisselende locaties, maar vanaf eind jaren ’80 steevast in de Broerenkerk. Aan deze traditie is echter een einde gekomen, het gebouw kreeg een andere bestemming en de laatste Paletexpositie daar vond plaats juli 2010. Op dit moment is echter nog geen zicht op een nieuwe gelijkwaardige locatie.

‘FILMPALET’
In het midden van de jaren ’50 bood het Hopmanshuis ook onderdak aan ‘Filmpalet’, eveneens een bedenksel van Palet-leden, die gecharmeerd zijn geworden van de filmische beeldcultuur. Hun doel is om in Zwolle belangstelling te wekken voor bijzondere films of films die niet of nauwelijks gedistribueerd worden in het bestaande bioscopencircuit. De vertoning ervan vindt plaats in De Kroon, 1-maal per maand op donderdagavond om 22.00 uur.

Ook van het huidige Filmtheater Fraterhuis kan gezegd worden, dat het bestaan ervan ooit is voorbereid door de oprichting van ‘Filmpalet’.

BROERENKAZERNE en ZOLDER OUDE SOPHIA-ZIEKENHUIS

Na het vertrek uit het Hopmanshuis in 1968 (omdat het monumentale gebouw heel nodig gerestaureerd moest worden) bleek Het Palet eigenlijk een vereniging zonder een echte vaste verblijfplaats te zijn.
Door de Gemeente Zwolle werd een ruimte in de voormalige Broerenkazerne beschikbaar gesteld. Maar al gauw kreeg de Broerenkazerne een andere bestemming (het huidige conservatorium) en daarom moest er in de 2e helft van de jaren ’70 alweer verhuisd worden. Het werd de royale zolderverdieping van het voormalige Sophia-ziekenhuis aan de Rhijnvis Feithlaan. Maar halverwege de jaren ’90 werd door de Gemeente Zwolle aan Het Palet te verstaan gegeven, dat er opnieuw verkast zou moeten worden.

DE NAAMSVERANDERING
Wat de naam van de vereniging betreft: in de loop van de jaren ’90 is de vereniging zichzelf ‘Palet’ gaan noemen – een ‘strakkere’ benaming dan ‘Het Palet’, vond men.

DE BARAK
Uiteindelijk was het eind augustus 2002, dat Palet de overstap maakte naar de barakachtige laagbouw, eveneens aan de Rhijnvis Feithlaan. Dit onderkomen zou zijn voor korte tijd, want bestemd voor afbraak. Toch nog ruim 9 jaar heeft Palet in de barak gewoond. De vereniging heeft zich daar heel goed thuis gevoeld. De behuizing bood ook gelegenheid om zich als Palet veel vaker te manifesteren dan tevoren. Vanaf 2003 vonden er in een daarvoor geschikte lange ruime gang tussen september en mei van het jaar daarna, exposities van werk van Paletleden plaats. Eerst op iedere zaterdag én zondag, later alleen op zondag (bij bijzondere gelegenheden ook op zaterdag) was Palet toegankelijk als galerie, ‘De Zwolse School’ geheten, een initiatief van Cora Tamarinof en Erna Landsaat, bijgestaan door een aantal vrijwilligers.

2007 PALET 60 JAAR
Tijdens het verblijf in de barak heeft Palet het 60jarig bestaan gevierd. Die viering in 2007 was goed voorbereid: met de verschijning van het boekje ‘Zwolle. Brug naar de kunst – 60 jaar Palet’, met publiciteit genererende activiteiten en veel interviews door de media van Zwolle en Overijssel en tenslotte met een indrukwekkende zomerexpositie in de Broerenkerk.
Daarmee heeft zodanig aan de weg getimmerd, dat daarna – heel opmerkelijk – het aantal aanmelding om lid van Palet te worden onverwacht toenam. Nadien is het aantal leden van Palet niet meer onder 100 gekomen.
Sinds 2010 telt Palet ook enkele z.g. juniorleden – studenten van middelbare school en kunstacademie. Vanaf najaar 2010 heeft Palet ook een vernieuwde en deskundig aangemaakte website (www.paletzwolle.nl).

DE VERHUIZING NAAR HET NIEUWE PAND – HET VOORMALIGE ZUSTERHUIS
Palet ging ervan uit, dat – net zoals in het verleden – de vereniging met steun van de Gemeente Zwolle een nieuwe passende behuizing zou kunnen betrekken – bij voorkeur op de Bagijneweide, dus in de buurt van de huidige locatie. Dat is eindelijk ook gebeurd in de eerste helft van november 2011.

De Gemeente Zwolle was door haar eigen beleid genoodzaakt de barak voor het einde van het jaar 2011 gesloopt te hebben. Vanaf het voorjaar was overduidelijk, dat de vereniging zou moeten verhuizen. Waarheen?
Vrijwel tegelijk kwam de Gemeente Zwolle met een zeer aantrekkelijke aanbieding: het z.g. Rode Kruis gebouw, voorheen het zusterhuis van het oude Sophia-ziekenhuis. Zeer veel achterstallig onderhoud en verwaarlozing zou moeten worden ingehaald. Door het heel goed verlopend overleg tussen ambtenaren en wethouders van de Gemeente en het Paletbestuur kon vanaf begin september de omvangrijke onderhoud-inhaalslag worden gemaakt, ondernomen door een aannemer in opdracht van de Gemeente, maar ook door de persoonlijke inzet van heel wat Paletleden en enkele donateurs, die met veel energie hebben gewerkt hebben aan de bewoonbaarmaking van het pand, met hantering van allerlei schoonmaakmiddelen, van kwasten en verfpotten enz.. In de operatie ‘verhuizing’ heeft Palet zelf ook een hoge financiële bijdrage moeten investeren. Maar daarvoor is ook jarenlang gespaard.
Bijna is het gelukt om het voor de verhuizing noodzakelijke klaar te krijgen voor de vastgestelde datum van 15 november. Een aantal nog te verrichten klussen moet voltooid worden voor de officiële feestelijke opening op zaterdag 20 en zondag 21 april 2012.

VOOR 15 JAAR
De Gemeente Zwolle heeft Palet te verstaan gegeven, dat de vereniging het nieuwe pand, Stilobadstraat 9, om te beginnen gedurende 15 jaar mag gebruiken.

Dat zal beslist lukken. Paletleden voelen er zich nu al thuis. Het gebouw past als een goedzittend kostuum. Palet is er niet op achteruit gegaan. Natuurlijk moeten de leden het nog wel leren bewonen, want heel veel is gewoon anders dan in de barak.

Maar in ook in dit pand – de 5e behuizing ! – kan de vereniging zich voortzetten zoals ze door de jaren heen geweest is. Kenmerkend voor de vereniging: de leden van Palet zijn niet alleen individueel beeldend actief, maar hebben ook gezamenlijke activiteiten (zoals de wekelijkse teken- en schildermiddagen en –avonden, het organiseren van workshops, excursies, lezing-en, exposities in het eigen gebouw).
Bovendien wil Palet daadwerkelijk betrokken zijn bij artistieke manifestaties om het kunstklimaat van Zwolle hoe dan ook op peil te houden. Palet is duidelijk aanwezig in Zwolle. Op deze wijze wordt door hedendaagse Paletleden de doelstellingen van de oprichters in ere gehouden en is Palet in 2012 na 65 jaar dus nog steeds springlevend.

tekst en illustraties bijgewerkt
dinsdag 28 februari 2012

Peter den Hengst